در زبان فارسی 29 صداوجود دارد که 23 عدد از آنها هم خوان و 6 عدد که هستند داکه های زبان فارسی صدهای آ- ای- اَ- اِ- اُ می باشند و سایر صدها مثل پ- ب- ل و... هم خوان محسوب می شوند.

درتولید هم خوانها 3 فاکتور یا ویژگی مدنظر است که عبارات از جایگاه تولید، شیوه تولید، واکد اری یابی راکی آن هم خوان، یعنی هر  هم خوان با 3 مولفه فوق شناخته میشود. جایگاه تولید یعنی یک صدای خاص بااستفاده از کدام قسمت های اندام گفتاری تولید می شود مثلاض صدای ب- م- پ صداهای لبی هستند زیرا هنگام بیان آنها لبها به هم برخورد می کنند.

صدای ت- د-ن زبانی – دندانی هستند زیرا  درهنگام بیان این صدها نوک زبان به دندانها بالا برخورد می کنند. صدای ف –و صدهای لبی- دندانی هستندکه از برخورد لب پایین با دندانهای بالا تولیدمی شوند. صدای ل یک صدای زبانی – سخت کافی است زیرا نوک زبان به سمت کام برخورد می کند و صدای  ل تولید می شود صدهای س – ش- ژ – ز زبانی هستند درهنگام تولیداین صدها زبان بدون برخورد به نقطه  دیگری به یک شکل خاص در می آید و صدای مورد نظر تولید می شود. صدهای ج- چ صدهای زبانی – کافی هستند و زبان هنگام تولید این صداها به وسط کام برخورد می کشد. صدهای ک- گ زبانی – نرم کامی هستندکه انتهای زبان به انتهای کام یعنی نرم کام برخورد کرده و این 2 صدا تولید می شوند . برای تولید صدای خ- ق انتهای زبان به دیواره حلق برخورد می کند و صدای خ یا ق تولیدی شود که به آنها صدای زبانی – حلقی می گویند. درتولید صدای ی – ر زبان به حالت آویخته در سواد بان قرار می گیرد و اگر به سمت پایین تمایل شود وصدای ی واگر به سمت بالا تمایل باشد صدای ر تولید می شود.

صدای همزه از برخورد تاری صوتی به یکدیگر ایجاد می شود و در زبان فارسی معادل ع می باشد.

شیوه تولید یعنی صدا به چه صورتی تولید می شود مثلاً دیگری از صدها انفجاری هستند زیرا هنگام بیان آنها هوا با فشار ناگهانی خارج می شود به همین دلیل شیوه تولید آنها انفجاری نامیده می شود مثل صدای ب- پ- ت- د- ک- گ و.. اما بخش عمده دیگری از صدها شیوه تولید سانتیی دارند یعنی هنگام تولید آنها هوا ،‌با سایش ازبین اندام های گفتاری خارج می شود این صدها قابل کشیدن هستندناگهانی تولید نمی شود مثل س- ش- ج- چ- ف- و... شیوه تولید صدهای م- ن  فیشری است یعنی این صداها پس از  بیان برای تشدید واردحفره بینی می شوند درحالیکه سایر صدها درحفره دهان تشدید می گردند. به همین دلیل به 2 صدای فوق صدای فیشرمی می گویند.  شیوه تولید صدای ر غلطان دست یعنی زبان هنگام گفتن این صدا در میان دهان تکان می خورد گرچه بعضی اوقات ر به صورت زیستی تولید می شود یعنی یک برخورد کوتاه بین زبان با سقف کام ،‌ویژگی واکرای یعنی ارتعاشی داشتن یا نداشتن حنجره هنگام تولید یک صدای خاص مثلاً صدای ب یا د واکرار هستند. زیرا هنگام تولید آنها حنجره میرزد واگر دستمان را روی حنجره بگذاریم. لرزش یا ارتعاش را حس می کنیم ولی صدهای س- ش- ب- ... بی داک هستند یعنی هنگام بیان آنها هیچ ارتعاشی درحنجره ارتعاشی درحنجره حس نمی شود.

برای توصیف هر صدای گفتاری باید هر 3 مولفه را بیان کنیم مثلا صدای ب یک صدای لبی  انفنجاری و واکزار است. هر صدای گفتاری با سایر صدها حداقل دریک مولفه وحداکثر درهر 3 مولفه متفاوت هست. مثلاً صداهای س –ژ هر 2 زبانی –سایشی هستند.بی راک است وصدای ز واکداری می باشد.

اما برای توصیف راکه ها باید به شکل همان هنگام تولید آنها توجه داشت راکه ها همانطور که اس اسمشان معلوم است همه واکرا می باشند و هنگام تولید آنها حنجره می لرزد اما شکل همان موقع  بیان آنها با هم متفاوت است مثلاً برای صدای آ باید دهان باز باشد ولی برای صدای اَ هم باید دهان باز باشد وهم به عقب کشیده شود. برای صدای ای دندانها روی هم است و لبها به عقب کشیده می شود  درتولید صدای او- اُ لبها به جلو می اید ولی هنگام کفتن او دندانها 1 میلی  متر باهم فاصله  دارند و هنگام گفتن صدای اُ دندانها به اندازه یک انگشت از هم دورند درصدای اِ نیز لبها به عقب کشیده می شود و بین دندانها به اندازه یک انگشت فاصله است.

براساس مولفه های فوق به آسانی می توان اختلاف تولید را در افراد بررسی و ثبت کرد و سپس به درمان صداهای آسیب دیده پرداخت.

گرداوری و تدوین : شیدا بختیاری کارشناس کاردرمانی