تنبلی شنوایی یا amblyaudia اصطلاحی است که توسط دکتر Deborah Moncrieff از دانشگاه Pittsburgh مطرح شد که الگوی خاصی از عملکرد را در آزمونهای شنوایی دایکوتیک توضیح می دهد. آزمونهای شنوایی دایکوتیک برای بررسی یکپارچگی دو گوشی (یک نوع مهارت پردازش شنوایی) بکار می رود. در طول آزمون فرد آزمودنی باید کلمات متفاوتی را که همزمان به دو گوشش ارائه می شوند، شناسایی کند. شنونده های هنجار به خوبی قادرند کلمات را بازشناسی کنند و امتیاز دو گوش تفاوت کوچکی نشان می دهد (یک گوش غالب خواهد بود). در اکثر افراد هنجار این غلبه بصورت مزیت گوش راست یا right ear advantage ظاهر می شود.

تنبلی شنوایی وقتی شناسایی می شود که امتیاز دو گوش تفاوت بارز و خارج از محدوده هنجار نشان می دهد. این اختلال ممکن است ارثی باشد یا می تواند متعاقب محرومیت شنوایی در دوره ی حساسه ی رشد مغز رخ دهد. افراد دچار تنبلی شنوایی، حساسیت شنوایی هنجار دارند اما در شنوایی در محیط های پر سر وصدا مثل کلاس درس یا رستوران مشکل نشان می دهند. حتی در محیط ساکت ممکن است در درک اطلاعات جدید یا پیچیده مشکل داشته باشند.

مشخصه اصلی تنبلی شنوایی، مهار فعالیت در مسیر شنوایی غیر غالب توسط مسیر غالب است و در واقع علت آن آسیب یکپارچه کردن اطلاعات دو گوشی است. ریشه آن می تواند ژنتیکی یا اکتسابی باشد. در مطالعات حیوانی دیده شده است که محرومیت گذرای شنوایی در سن پایین، تغییرات عمیقی در مغز ایجاد می کند مانند کاهش اندازه سلولها در هسته های ساقه مغز و شکل دندریت های ساقه مغز، و نورونهای شنوایی در گوش دارای محرومیت شنوایی متفاوت از گوش فاقد محرومیت پاسخدهی دارد.

چندین عملکرد شنیداری وجود دارند که به تجمع و یکپارچگی دقیق ورودی کالیبره شده دو گوش وابسته هستند که مهمترین آنها تعیین مکان منبع صوت و جدا کردن منبع صوتی هدف از نویز زمینه است. سیستم شنوایی در سطح ساقه مغز، زمانبندی و شدت اصوات دو گوش را مقایسه می کند و بر اساس همین مقایسه مکان منبع صوت تعیین می شود.

مطالعات الکتروفیزیولوژیک نشان می دهد که کودکان دچار تنبلی شنوایی (آسیب گوش چپ) در پردازش اطلاعات رسیده از گوش غیر غالب خود، زمانیکه اطلاعات رقابتی از گوش غالب ارائه می شود، مشکل دارند. در fMRI نیز این کودکان در پردازش اطلاعات دایکوتیک، پاسخ ضعیف تری از گوش غیر غالب خود نشان می دهند.

علایم

کودکان دچار تنبلی شنوایی با وجود حساسیت شنوایی هنجار، در درک گفتار بخصوص در محیط های نویزی، مکان یابی صوت و رهایی از پوشش دو گوشی (binaural unmasking) مشکل دارند. این علایم ممکن است منجر به مشکل توجه به اطلاعات شنوایی شود و اکتساب زبان و موفقیت تحصیلی کودک متاثر شود. کودکی که در دوره ی حساسه رشد سیستم شنوایی، محرومیت شنوایی دارد، آسیب بارز استفاده و ادراک زبان بیانی نشان می دهد. کودکی که تنبلی شنوایی دارد در ادراک و تولید درست واژگان، و استفاده از زمان گذشته، حال و آینده مشکل دارد. این کودکان در درک و یادگیری از طریق حس شنوایی آسیب نشان می دهند. تشخیص بالینی تنبلی شنوایی با آزمون شنوایی دایکوتیک است.

عوامل خطر

در برخی خانواده ها چندین مورد تنبلی شنوایی دیده می شود پس احتمال ماهیت ژنتیکی وجود دارد. ورودی غیر هنجار شنوایی در دو سال اول زندگی ممکن است خطر این اختلال را بیفزاید. اوتیت میانی راجعه علت مهمی برای محرومیت گذرای شنوایی در کودکان کوچک است. در طول حملات اوتیت میانی، میزان و کیفیت و زمانبندی سیگنال رسیده به مغز دستخوش تغییر می شود. بخصوص اگر اوتیت غیر قرینه باشد که در این صورت نشانه های دو گوشی متاثر می شود. آترزی (انسداد) کانال گوش نیز باعث محرومیت موقت شنوایی می شود.

درمان

چندین برنامه تمرینی کامپیوتری برای کودکان دچار اختلال پردازش شنوایی مرکزی بطور کلی طراحی شده است. یک پروتکل آموزش ادراکی متمرکز در کودکان دچار تنبلی شنوایی در سال ۲۰۰۱ ایجاد شده است که ARIA نام دارد (auditory rehabilitation for interaural asymmetry) و شنوایی دایکوتیک را گوش غیر غالب ارتقا می بخشد و باعث تقویت مهارتهای شنیداری کلی می شود. امروزه این برنامه در کلینیک های کشور آمریکا، استرالیا و نیوزلند موجود است.  البته پژوهش در این حوزه همچنان ادامه دارد.